Jovan Pavlović (Sremski Karlovci, 10. februar 1843 — Cetinje, 6. april 1892) bio je srpski novinar i publicista, kao i istaknuti pobornik naprednog i nezavisnog novinarstva.
Iako je u Pančevu proveo oko pet godina, Jovan Pavlović je ostavio u ovom gradu neizbrisivi trag. Takođe u istoriji srpskog novinarstva njegovo ime zauzima dostojno i zapaženo mesto.
Šezdesetih i sedamdesetih godina 19. veka bio je aktivni član liberalnog pokreta vojvođanskih Srba, a kasnije je imao pionirsku ulogu u stvaranju kulturnog pokreta u Crnoj Gori. Bio je urednik i izdavač pančevačkog lista Pančevac, zatim je u Zemunu izdavao Graničar i Novi graničar , a u Beogradu listove Nova Srbija i Serbische corespodenze.
Njegova ličnost i stvaralačka delatnost došle su do punog izražaja u pokretu Ujedinjena omladina srpska i u Srpskoj narodnoj slobodoumnoj stranici Svetozara Miletića. Svoje znanje i ogromnu energiju Jovan Pavlović je ulagao u razvoj žurnalistike i borbu protiv cenzure i režimske štampe. Bio je privrženik ideja Vuka Karadžića, a oduševljavao se narodnom poezijom i pesništvom Branka Radičevića i Jovana Jovanovića Zmaja.
Najstariji lokalni nedeljni list na Balkanu, koji je osnovan pre 154. godina i dalje postoji i redovno izlazi. I to ne samo na papiru, nego i u digitalnoj formi. Iako je zbog političkih i istorijskih okolnosti u više navrata bio zabranjivan, konfiskovan, menjao ime i vlasnike, “Pančevac” je, ipak, uspeo da opstane. Prvi broj se pojavio pred čitaocima 13. aprila 1869, po julijanskom kalendaru.
Idejni tvorac, osnivač, vlasnik i urednik nedeljnika za prosvetne i materijalne interese bio je dvadesetšestogodišnji Jovan Pavlović, profesor Trgovačke škole. Dozvolu za pokretanje novina, zajedno sa grupom uglednih Pančevaca, Pavlović je zatražio od Generalne komande u Temišvaru. Njegovu ideju podržali su lekari Ljubomir Nenadović i Konstantin Peičić, knjižari Kamenko i Pavle Jovanović, advokat Svetislav Kasapinović i pesnici Vasa Živković i Jovan Jovanović Zmaj.
Prvi list na srpskom jeziku pokrenut je u Pančevu dve godine nakon donošenja Austrougarske nagodbe. Pavlović je, kao liberal i demokrata, bez obzira na posledice, uređivačku politiku “Pančevca” usmerio ka doslednom i principijelnom opozicionom delovanju. On je bez ikakvog respekta bespoštedno kritikovao austrijsku vojničku graničarsku vlast, bio je nepomirljivi protivnik mađarske vlade, čijim se težnjama ka denacionalizaciji narodnosti i formiranju jednog, mađarskog političkog naroda, energično suprotstavljao i patriotskim radom i novinarskim perom. Zbog stalnog sukoba sa vlastima Pavlović je više puta bio osuđivan i zatvaran, a novine zabranjivane i konfiskovane.
S jednakim žarom i neporecivim argumentima obračunavao se i sa despotijom srbijanskih kneževa u tada još međunarodno nepriznatoj Srbiji, sa konzervativnim crkvenim velikodostojnicima u Vojvodini, kao i sa negativnim pojavama u sopstvenom narodu koje mu stoje na putu ka sveopštem napretku. Sa stranica “Pančevca” pružao nedvosmislenu podršku programu Srpske narodne slobodnjačke stranke koju je vodio dr Svetozar Miletić, a simpatisao je rad i Ujedinjene omladine srpske, o čijim aktivnostima je često i opširno pisao, a otvorio je list i za socijalističke ideje, koje su tada počele da se pojavljuju u srpskom političkom korpusu s obe strane reka.
Ubrzo po dolasku u Pančevo 1868. godine Jovan Pavlović se ženi Pančevkom Milom Vlahović Radosavljević sa kojom će imati četvoro dece (Milan, Smiljana, Zorka, Danica). Stanovali su u rentiranom stanu u ulici Braće Jovanovića broj 17. Uključuje se u društveni život grada i stiče prijatelje na koje se uvek mogao osloniti. U pitanju su Kamenko Jovanović, dr Svetislav Kasapinović, dr Konstantin Peičić, Branko Rajić i drugi).
Pavlović je u Pančevo došao po pozivu da bi bio profesor trgovačke škole jer je poznato da je u Minhenu proveo tri godine studirajući političko-ekonomske nauke.
Ubrzo postaje sekretar Trgovačke komore, ali i sekretar Srpske Pravoslavne Crkvene Opštine.
Kada je napunio 35 godina života (1878) Pavlović sa porodicom napušta naše krajeve i trajno se naseljava na Cetinju u Crnoj Gori.
Tekst: N.V./P.M.K.
Foto: Javno dobro/Istorijski arhiv Pančevo
